Koncert wyjazdowy - Chemnitz (Europejska Stolica Kultury 2025)
Wykonawcy:
- Anna Gieniuszenie – fortepian
- Paweł Przytocki – dyrygent
- Orkiestra Symfoniczna FŁ
Program:
- Krzysztof Penderecki – Adagietto z „Raju utraconego”
- Johannes Brahms – I Koncert fortepianowy d-moll op. 15
- Antonín Dvořák – VII Symfonia d-moll op. 70
Dwaj XIX-wieczni kompozytorzy, których nazwiska sąsiadują się w programie tego koncertu, znali się także za życia. Johannes Brahms – romantyk, którego uwielbienie dla klasycyzmu było tak wielkie, że narzekał na swe zbyt późne urodzenie – znał i cenił młodszego Antonína Dvořáka. W 1874 roku zasiadał w komisji, która przyznała mu państwowe stypendium artystyczne. Polecił go swojemu wydawcy Fritzowi Simrockowi, co ułatwiło Czechowi karierę. Już wkrótce Dvořák chętnie dyrygował dziełami Brahmsa, którego twórczość podziwiał. Słuchając ich utworów, nietrudno zauważyć cechy wspólne na czele z syntezą doświadczeń romantyzmu i klasycyzmu.
Z twórczości Dvořáka w programie znajdzie się VII Symfonia d-moll, skomponowana na zamówienie London Philharmonic Society. Jest ona uznawana przez wielu muzykologów nie tylko za najwybitniejszą symfonię czeskiego kompozytora, ale też jedno z kluczowych dzieł dla ewolucji tej formy po śmierci Beethovena. Wyróżnia ją dramatyczna ekspresja, ponura atmosfera i... brak słowiańskich melodii ludowych, z wykorzystywaniem których kojarzony jest zwykle Dvořák. - To dzieło, które musi być w stanie poruszyć świat – oby Bóg sprawił, że tak się stanie! – pisał o niej sam kompozytor.
Z dorobku Brahmsa wybraliśmy Koncert fortepianowy d-moll, który – wbrew nazwie – jest raczej potężną symfonią z instrumentem solowym niż błyskotliwym popisem solisty na tle orkiestry. Pomimo tego, że jest to kompozycja młodzieńcza (to pierwszy orkiestrowy utwór Brahmsa, który doczekał się premiery), cechuje ją twórcza odwaga, dojrzałość i bliskie pokrewieństwo ze stylem późniejszych utworów kompozytora. Potęgą brzmienia, znakomitą techniką i dojrzałością interpretacji, wymaganymi od solisty, będzie mogła popisać się w nim Anna Gieniuszenie, laureatka II nagrody w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Vana Cliburna w 2022 r.
Program dopełni muzyka jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów w dziejach – Krzysztofa Pendereckiego. Wybrzmi przejmujące Adagietto z „Raju utraconego”. To dzieło wokalno-instrumentalne nawiązujące do późnośredniowiecznego dramatu liturgicznego, poprzednika opery czy oratorium. Styl „Raju utraconego” zwiastuje neoromantyczny zwrot w twórczości Pendereckiego: awangardowe środki wyrazu, takie jak sonorystyczne eksperymenty czy technika Sprechgesang są tu stosowane z umiarem, a całość nawiązuje raczej do dziedzictwa Wagnera czy opery ekspresjonistycznej spod znaku Bartóka.
Zadanie „Filharmonia Łódzka w Chemnitz” zostało dofinansowane kwotą 245 000 PLN ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu „Kultura inspirująca 2025-2026”, realizowanego we współpracy ze Städtische Theater Chemnitz oraz z Instytutem Polskim w Lipsku.
